Nieuw rapport: ons voedselsysteem en biodiversiteitsverlies

Gepubliceerd op 4-2-2021

Gisteren presenteerden we in samenwerking met het VN Milieuprogramma (UNEP) en de onafhankelijke denktank Chatham House het nieuwe Chatham House rapport, getiteld ‘Food System Impacts on Biodiversity Loss’, in een live online webinar.

Sprekers waren onder andere Susan Gardner, directeur van de afdeling Ecosystemen van UNEP, Professor Tim Benton, Research Director Emerging Risks van Chatham House, onze global CEO, Philip Lymbery en Jane Goodall, wereldberoemd dierenbeschermer en VN boodschapper van de vrede.

Kijk hier de hele presentatie terug.

3 belangrijke stappen

Het mondiale voedselsysteem is de belangrijkste oorzaak van het verlies aan biodiversiteit: landbouw alleen al is geïdentificeerd als bedreiging voor 24.000 van de 28.000 (86%) soorten die met uitsterven worden bedreigd. Het wereldwijde tempo waarin soorten momenteel uitsterven, ligt hoger dan het gemiddelde tempo van de afgelopen 10 miljoen jaar.

De afgelopen decennia hebben onze voedselsystemen het "goedkoper voedsel-paradigma" gevolgd, met als doel meer voedsel te produceren tegen lagere kosten door meer inputs zoals meststoffen, bestrijdingsmiddelen, energie, land en water. Dit paradigma leidt tot een vicieuze cirkel: de lagere kosten van voedselproductie creëren een grotere vraag naar voedsel dat ook tegen lagere kosten moet worden geproduceerd door meer intensivering en verdere ontginning van land.

De gevolgen van het produceren van meer voedsel tegen lagere kosten blijven niet beperkt tot het verlies aan biodiversiteit. Het wereldwijde voedselsysteem is een belangrijke aanjager van klimaatverandering en is verantwoordelijk voor ongeveer 30% van de totale door de mens veroorzaakte emissies.

Een hervorming van de voedselsystemen is noodzakelijk en moet gericht zijn op drie onderling samenhangende acties:

• Ten eerste moet er wereldwijd een verschuiving plaatsvinden in de richting van een plantaardiger voedingspatroon, vooral vanwege de onevenredig grote invloed van de veehouderij op de biodiversiteit, het landgebruik en het milieu. Een dergelijke verschuiving, gekoppeld aan de vermindering van de wereldwijde voedselverspilling, zou de vraag en de druk op het milieu en het land verminderen, de gezondheid van de wereldbevolking ten goede komen en het risico van pandemieën helpen verminderen.
• Ten tweede moet meer land worden beschermd en vrijgemaakt voor de natuur. De biodiversiteit zal het meest gebaat zijn bij de instandhouding of het herstel van volledige ecosystemen. Daarom moeten we voorkomen dat land wordt omgeschakeld naar gebruik voor landbouw. Een verschuiving in het voedingspatroon van de mens is van essentieel belang om bestaande inheemse ecosystemen in stand te houden en verdwenen of aangetaste ecosystemen te herstellen.
• Ten derde moeten we landbouw bedrijven op een meer natuurvriendelijke, manier, die de biodiversiteit ondersteunt, waarbij we het gebruik van inputs beperken en monocultuur vervangen door polycultuur.

Verandering van voedselpatronen is nodig om het mogelijk te maken dat land wordt teruggegeven aan de natuur en dat op grote schaal natuurvriendelijke landbouw wordt bedreven zonder de druk om natuurland om te vormen tot landbouwgrond te doen toenemen. Hoe meer de eerste actie in de vorm van een ander voedselpatroon wordt ondernomen, des te meer ruimte er is voor de tweede en derde actie.

Samenwerken met de natuur

Susan Gardner, directeur van de afdeling Ecosystemen van UNEP, begon het evenement met het benadrukken van de noodzaak om ons huidige voedselsysteem, dat momenteel "gericht is op het produceren van meer voedsel, snel en goedkoop, zonder rekening te houden met de verborgen kosten voor de biodiversiteit..." kritisch onder de loep te nemen.

Gardner sprak ook over de mogelijkheden om op persoonlijk niveau verandering teweeg te brengen:

"We kunnen stemmen met onze vorken. We kunnen beslissen wat voor voedselsysteem we willen steunen."

Professor Tim Benton, onderzoeksdirecteur van Chatham House, was het ermee eens dat een verschuiving in perspectief van vitaal belang is om deze crisis aan te pakken:

"We moeten afstappen van het idee dat we meer voedsel moeten verbouwen. Het gaat erom de juiste soorten voedsel te verbouwen - om de druk weg te nemen van de vraag om meer [voedsel] te verbouwen op een intensieve manier."

Philip Lymbery, die vervolgens het woord voerde, benadrukte het belang van het terugdringen van onze afhankelijkheid van intensieve landbouw, en ging nader in op de verwoestende gevolgen van de industriële veehouderij voor het milieu.

"Onze voedselpatronen zijn uit balans geraakt, en te afhankelijk geworden van vlees en zuivel, waardoor ecosystemen steeds meer onder druk komen te staan," zei hij. "In deze tijd van pandemieën, klimaatproblemen en biodiversiteit is het een dringende noodzaak een einde te maken aan de industriële veehouderij en om de consumptie van vlees en zuivel te verminderen."

Philip legde niet alleen uit hoe een vermindering van de consumptie van dierlijke producten het verlies aan biodiversiteit en de wereldwijde aantasting van het milieu zal beperken, maar benadrukte ook de voordelen van regeneratieve landbouwmethoden. Hij eindigde zijn toespraak met een oproep voor een massabeweging om een einde te maken aan de intensieve veehouderij:

"...we moeten de VN-top over voedselsystemen van dit jaar aangrijpen om tot een wereldwijde overeenkomst te komen om een einde te maken aan de intensieve veehouderij. Om ons voedselsysteem opnieuw vorm te geven en over te schakelen naar regeneratieve, herstellende manieren van voedsel produceren. Landbouw met de natuur, niet tegen de natuur. Voor ons allemaal." 

De laatste spreker, Jane Goodall, dierenbeschermer en VN-boodschapper van de vrede, benadrukte de werkelijke gevolgen van het verlies aan biodiversiteit en pleitte ervoor dat mensen zowel lokaal als mondiaal denken: "Mensen moeten begrijpen dat we ons niet kunnen losmaken van de natuurlijke wereld. We maken er deel van uit en we zijn er afhankelijk van, voor schone lucht en schoon water en al het andere. We moeten dus een nieuwe relatie met de natuurlijke wereld ontwikkelen." 

Ze benadrukte dat, "het heel duidelijk is dat we voor een absolute crisis staan. We bereiken een punt waarop we niet meer terug kunnen als we vandaag geen actie ondernemen."

Lees het rapport 'Food System Impacts on Biodiversity Loss'.