Een markt in China waar levende, wilde dieren werden verhandeld ligt aan de oorsprong van de corona-pandemie die al honderdduizenden mensen ziek maakte en duizenden het leven kostte. Dat lijkt ver van ons bed, maar brengt de grootschalige, industriële veehouderij niet minstens net zo grote risico's met zich mee?

'Wet markets'

Het is al langer bekend dat wilde dieren, zoals vleermuizen, virussen kunnen dragen zonder dat ze er ziek van worden. De Aziatische markten waar dergelijke dieren levend verhandeld en direct geslacht worden, vormen mede door de onhygiënische manier waarop dat gebeurt een perfecte voedingsbodem voor de overdracht van virussen van dier op mens. Een monopolie voor het ontstaan van ziektes die kunnen overspringen van dier op mens hebben ze echter niet.

Q-koorts, varkenspest en vogelgriep

Minder dan 10 jaar geleden zorgde de coxiella burnettii bacterie in de Brabantse geitenhouderij voor een uitbraak van Q-koorts. De bacterie besmette duizenden mensen en veroorzaakte tientallen doden. Nog steeds zijn honderden mensen ziek van deze zoönose uit onze eigen achtertuin.

Ook varkenspest en vogelgriep liggen nog vers in het geheugen. Deze dierziektes worden veroorzaakt door virussen die razendsnel slachtoffers maken onder de dieren die vaak een lage weerstand hebben en dicht op elkaar leven in overvolle stallen. 'Social distancing' is daar geen optie. Maar de dieren zijn niet de enige slachtoffers. De overvolle stallen werken als een snelkookpan waarin een virus snel kan muteren en ook een bedreiging kan gaan vormen voor de gezondheid van mensen. De eerste grote pandemie van deze eeuw, de Mexicaanse griep in 2009, vond haar oorsprong in de varkensindustrie en kostte bijna 17.500 mensen het leven. Nog maar een paar jaar geleden werd in China gewaarschuwd dat een nieuwe zeer dodelijke variant van het vogelgriepvirus H7N9 zou kunnen uitgroeien tot een pandemie. Maar liefst 40% van de besmette personen overleed.

Ondertussen maakt de Nederlandse veehouderij zich grote zorgen over nieuwe virussen, die dreigend naderen vanuit het Oosten. Deze week werd hoogpathogene vogelgriep geconstateerd in Duitsland, op 50 kilometer van de grens met Groningen. Ook bereikte de Afrikaanse varkenspest varkenshouderijen in het Westen van Polen. Het zal niet lang meer duren voordat deze nieuwe varkenspest, waar nog geen vaccin of medicijn tegen bestaat, Nederland bereikt. Dat de dieren hier meestal binnen zitten, in dichte stallen, is daarbij geen enkele geruststelling. De grote virusuitbraken van de laatste jaren gingen niet aan de intensieve, gesloten bedrijven voorbij.

Ebola

De wereldwijde groei van de industriële veehouderij vergroot bovendien de kans dat mensen in contact komen met wilde dieren en daardoor óók met mogelijk fatale virussen. Om de miljarden dieren in de vee-industrie te voeden worden namelijk op grote schaal bossen gekapt om plaats te maken voor de productie van veevoer. Daardoor wordt het natuurlijk leefgebied van wilde dieren steeds kleiner en neemt de kans op contact met mensen toe. Wetenschappers concluderen dat dergelijke ecologische ontwrichting een belangrijke factor is bij het ontstaan van nieuwe besmettelijke ziektes bij mensen. Het beruchte Ebolavirus, dat in 90% van de besmettingen dodelijk is, is er een voorbeeld van.

Het moet anders

Als de huidige coronacrisis één ding duidelijk maakt is het wel dat we op een heel andere manier om moeten gaan met dieren. Alleen het sluiten van de Aziatische 'wet markets' is onvoldoende. We moeten óók een halt toeroepen aan de industriële veehouderij want die brengt eveneens grote risico's met zich mee voor de gezondheid van mens en dier. Bovendien beschadigt ze de natuur, het milieu en de aarde. De werkelijke oplossing moeten we zoeken in een gezond voedselsysteem dat dieren, de natuur en de aarde respecteert: door de leefgebieden van wilde dieren intact te laten, veel minder dieren te houden, een hoog dierenwelzijn te garanderen en gezond en voedzaam plantaardig voedsel bereikbaar te maken voor iedereen.

Komt de volgende pandemie van de vee-industrie?