Blog: Geert Laugs 30 januari 2025

Het stikstofspook waart weer volop door Den Haag. Na twee rechterlijke uitspraken stelde de regering een crisiscommissie samen, waarmee ze de twee BBB-bewindslieden op het landbouwministerie onder curatele plaatst. Kennelijk is het kwartje gevallen en zien ze in dat BBB en bondgenoten niets liever willen dan dat onze koeien onbeperkt door kunnen poepen.

Toch was de gevreesde rechterlijke uitspraak die het kabinet opdraagt met spoed de wet uit te voeren voor mij niet het belangrijkste nieuws van vorige week. Dat was een rapport van de universiteit van Wageningen dat pijnlijk duidelijk laat zien dat technologische innovatie in de veehouderij het probleem niet kan oplossen. 'Innovatie' is immers het toverwoord waarmee Van der Plas, Wiersma en big agri zeggen de crisis te willen oplossen. Dat dit lukt is echter een illusie, concluderen de onderzoekers.

Alleen in theorie

Op verzoek van de provincies, naar wie het laatste kabinet Rutte de hete stikstofaardappel had doorgeschoven, namen de onderzoekers alle bestaande 'innovaties' onder de loep en inventariseerden zij nauwkeurig in hoeverre het scheiden van poep en plas uit de mest de uitstoot van stikstof zou kunnen terugdringen. Dat viel tegen. Alleen wanneer alle veehouders mee doen en wanneer alle kostbare installaties op de best mogelijke manier worden benut is een stikstofreductie van 60% haalbaar. En dat gebeurt natuurlijk nooit. De onderzoekers waarschuwden direct dat resultaten van innovaties in de praktijk vaak achterblijven bij wat theoretisch en in een proefopstelling onder ideale omstandigheden haalbaar is.

Hoge kosten

De onderzoekers berekenden bovendien dat de kosten kunnen oplopen tot honderden miljoenen euro's per jaar. Daarbij wezen ze terecht op het gevaar van een 'lock in': méér techniek om de industriële veehouderij draaiend te houden kost veel geld en om dat terug te verdienen dreigt juist schaalvergroting en verdere intensivering en: nóg meer techniek. Ze concluderen dan ook dat aan een vermindering van het aantal dieren en aan een zekere mate van extensivering van de veehouderij niet te ontkomen valt.

Te veel poep

Ook wie verder kijkt dan het stikstofprobleem kan alleen maar concluderen dat gokken op technologische innovaties grote risico's met zich meebrengt. Poep en plas scheiden lost het probleem niet op dat de vee-industrie te veel mest produceert. Chemische installaties op ons eens zo mooie platteland zullen ervoor zorgen dat we in plaats van één bruine pap met twee gescheiden producten (natte plas en gedroogde poep) in ons maag zitten, waar we geen raad mee weten en waar niemand op zit te wachten.

Dieren vergeten

Bij dit alles zouden we bijna vergeten om wie het nu eigenlijk gaat, de dieren in de vee-industrie, waaronder de anderhalf miljoen melkkoeien die voor het grootste deel van de stikstofuitstoot zorgen. Verreweg de meeste koeien staan een groot deel van het jaar binnen op stal; een op de vier koeien komt al helemaal nooit meer buiten. De stalvloeren zijn vaak te hard, glad en besmeurd met poep. Kreupelheid en ontstekingen aan uiers en poten komen vaak voor en dieren raken uitgeput door de extreem grote melkgift. Verdere intensivering om de dure mestscheiding terug te verdienen kan makkelijk leiden tot verdere aantasting van het dierenwelzijn.

Systeemverandering nodig

Ik hoop van harte dat premier Schoof en de VVD-, NSC-, en PVV-leden van de ministeriële commissie hun oren niet laten hangen naar de BBB-ministers en de leveranciers en financiers van de industriële veehouderij. In plaats van boeren én dieren nog verder het doodlopend spoor van verdere industrialisatie op te duwen, kunnen ze veel beter kiezen voor echt duurzame en dierwaardige veehouderij met veel minder dieren en gezonde, meersporige verdienmodellen voor de boeren die blijven.

Geert Laugs
Directeur CIWF Nederland

Dit opinieartikel is op 30 januari 2025 eveneens verschenen op Joop.nl

'Innovaties' in veehouderij drijven boeren en dieren verder in het nauw