Deze week berichtten de media over een nieuw virus dat rondwaart in de Chinese varkenshouderij en dat daar ook mensen heeft besmet. ‘Het is een potentiële pandemie’, koppen de kranten en roepen daarmee de kritiek van paniekzaaierij over zich af. De vraag is dus: is het loos alarm, of is er echt iets aan de hand?

Opmerkelijk is dat commentaren van deskundigen, zelfs als ze geruststellend bedoeld zijn, de zorgen niet weg weten te nemen. "Varkens hebben receptoren voor het virus van zowel mensen als vogels, en worden daarom gezien als belangrijke tussengastheer van ziektes op mensen", zegt Stegeman. "Dit virus komt hoog op de lijst van bedreigende virussen van de Wereldgezondheidsorganisatie", zegt Fouchier en Coutinho bevestigt dat het virus al van varken naar mensen is overgeslagen en dat het mogelijk in de toekomst ook van mens naar mens zou kunnen overspringen.

Ook het onderzoek zelf, dat plaats vond in China tussen 2011 en 2018, ondersteunt vele waarschuwingen van wetenschappers dat virussen in de vee-industrie kunnen muteren en ook voor mensen gevaarlijk kunnen worden. Het nieuwe virus bevat immers elementen van het vogelgriepvirus H1N1 en van de Mexicaanse varkensgriep die in 2009 uitgroeide tot een pandemie. Het infecteert ook mensen in de omgeving van varkensbedrijven en van de geteste boeren was ruim 10% besmet. Het virus groeit snel, is besmettelijker dan andere virussen en is inmiddels het overheersende varkensgriepvirus in China: volgens de onderzoekers voldoet het aan alle voorwaarden zich te ontwikkelen tot een pandemie.

De aandacht van de media voor deze nieuwe ontdekking is dus, midden in de huidige pandemie, zeker terecht. En zeer relevant in een land als het onze met zijn grote varkens- en pluimveedichtheid, waar in een nog niet zo ver verleden miljoenen dieren werden gedood om griepvirussen een halt toe te roepen.

Met de kennis van nu zouden we ongetwijfeld heel blij geweest zijn als soortgelijke signalen van de wetenschap enkele jaren geleden door regeringen veel serieuzer zouden zijn genomen. Nu we aan den lijve ervaren hoe ernstig de gevolgen van een pandemie kunnen zijn is het zaak dat dat regeringen en gezondheidsorganisaties de waarschuwing voor dit nieuwe virus niet in de wind zullen slaan, maar actie ondernemen. Daarbij gaat het niet alleen om het tijdig beschikbaar hebben van voldoende medicijnen en vaccins als een nieuwe pandemie uitbreekt, maar ook om het aanpakken van de voedingsbodem waaruit deze kan ontstaan. Het risico van zoönoses door de intensieve veehouderij moet dan ook een belangrijke rol spelen bij de besluitvorming over de toekomst van de veehouderij in ons land.

Een nieuwe pandemie, sensatie of nieuws?