In de komende 15 jaar dreigt het antibioticagebruik in de veehouderij met 67% te stijgen, blijkt uit onderzoek dat deze week in het nieuws kwam¹⁾. Nu al sterven in Amerika jaarlijks 23.000 mensen aan de gevolgen van een infectie door antibiotica resistente bacteriën²⁾. Het is dus niet gek dat Nederland het gigantische gebruik van antibiotica in de vee-industrie reduceert. Maar nu lijkt deze aanpak vast te lopen.

Amerika

In Amerika ontdekte men al snel dat antibiotica niet alleen kunnen genezen maar ook een ander effect hebben. Zo bleken varkens die op jonge leeftijd antibiotica toegediend kregen sneller te groeien. Bovendien beschermden die antibiotica ook tegen de uitbraak van sommige dierziekten. Niet onbelangrijk want de vee-industrie met haar volle stallen en vaak slechte hygiëne is een vruchtbare bodem voor ziekmakende bacteriën. In een tijd waarin de veefabrieken als paddenstoelen uit de grond schoten waren antibiotica daarom een welkom middel om de massale productie van goedkoop vlees mogelijk te maken. Slechts hier en daar waarschuwde een enkeling voor het gevaar.

Resistent

Maar inmiddels weten we beter. In hun drang om te overleven passen bacteriën zich aan en worden ze ongevoelig (resistent) voor antibiotica. Als het gaat om een ziekteverwekkende bacterie zijn de gevolgen niet meer te overzien. Een ziekte als tuberculose die, dankzij antibiotica, bijna helemaal uit ons land verdreven is en nu prima behandeld kan worden, zou opnieuw een groot gevaar kunnen opleveren voor de gezondheid van miljoenen mensen. Daarom heeft de Nederlandse regering zich de laatste jaren enorm ingespannen het antibiotica gebruik in de veehouderij terug te brengen. De Nederlandse aanpak is model in Europa.

Toename

Deze week waren er twee opmerkelijke berichten over antibiotica. Niet helemaal verrassend was het nieuws dat er in de vee-industrie meer dieren ziek worden nu ze standaard minder antibiotica krijgen. Dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn: staatssecretaris Dijksma stelt een onderzoek in. Schokkender was de publicatie van een Amerikaans rapport waarin vóór 2030 een wereldwijde toename van het antibioticagebruik in de veehouderij met maar liefst 67% voorspeld wordt. Dat is het gevolg van de toenemende vraag naar vlees in opkomende economieën in Azië en van de verwachting dat al dat vlees in intensieve veefabrieken geproduceerd gaat worden. Heel verontrustend is de constatering van de onderzoekers dat in die landen geen wetten zijn om het gebruik van antibiotica aan banden te leggen en ook geen middelen om de naleving van dergelijke wetten af te dwingen.

Stoppen met reductie?

Inmiddels gaan er in Nederland al stemmen op de verdere reductie van het gebruik van antibiotica af te remmen³⁾. Niemand wil immers zieke dieren en het argument dat onze boeren moeten kunnen blijven concurreren met het buitenland zal binnenkort ook wel weer opduiken.

Kortzichtig

Toch is dat een kortzichtige en onjuiste conclusie. Doorgaan met preventief antibioticagebruik in de veehouderij leidt tot méér zieke mensen en een nóg ongezondere veehouderij. Op het eerste gezicht worden mogelijk wat minder dieren ziek maar de slechte en onhygiënische levensomstandigheden blijven. Wat ook blijft is een ziek en verspillend systeem. Antibiotica helpen namelijk niet tegen virusinfecties die in de volle veefabrieken een vruchtbare voedingsbodem vinden, zoals de vogelgriep en de klassieke varkenspest. Ze helpen ook niet tegen de gezondheidsrisico's van mensen, zoals de gezondheidsklachten in de buurt van megastallen.

Gezonde veehouderij

Om de veehouderij weer gezond te maken is het nodig de groei en de intensivering van de veehouderij wereldwijd te stoppen en over te schakelen op een ander, gezonder voedselsysteem waarin stelselmatig antibioticagebruik overbodig is en dieren met respect worden behandeld.

Antibioticareductie: kuur afmaken!